Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy, przyczyny, techniki leczenia

Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych jest powszechnie uznawana za schorzenie wieku starszego, a w praktyce coraz częściej dotyka także ludzi młodych. Nadwaga, brak aktywności fizycznej i nadmiernie obciążanie stawu biodrowego na co dzień to tylko kilka czynników, które zwiększają ryzyko jej wystąpienia. Objawy bólowe zwyrodnienia stawu biodrowego w początkowym stadium mogą utrudniać normalne funkcjonowanie, a z czasem całkowicie je uniemożliwić. Dlatego konieczne jest leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego.

Jakie są objawy zwyrodnienia stawu biodrowego? Co przyczynia się do jego wystąpienia? Jak leczyć zwyrodnienie stawu biodrowego? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Co to jest zwyrodnienie stawu biodrowego?
• Przyczyny zwyrodnienia stawu biodrowego
• Zwyrodnienie bioder – czynniki ryzyka
• Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego – objawy
• Co robić w przypadku pojawienia się objawów zwyrodnienia stawów biodrowych?
• Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego – jak lekarz ustala rozpoznanie?
• Zwyrodnienie stawu biodrowego – leczenie
• Jakie zabiegi na zwyrodnienie stawu biodrowego?
• Zwyrodnienie stawu biodrowego – ćwiczenia
• Zwyrodnienie stawu biodrowego – jakie leki?
• Zwyrodnienie stawów biodrowych – leczenie operacyjne
• Czy zwyrodnienie stawu biodrowego można wyleczyć?
• Zwyrodnienie stawu biodrowego – profilaktyka

Co to jest zwyrodnienie stawu biodrowego?

Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych (koksartroza) polega na stopniowej destrukcji chrząstki stawowej, która z czasem traci swoje właściwości amortyzujące oraz zmniejszające tarcie powierzchni stawowych kości. Dochodzi do stopniowego ograniczania ruchomości stawu biodrowego, przez co zaczynają się pojawiać trudności z chodzeniem. Ból bioder dokucza nie tylko podczas poruszania się, ale też w spoczynku¹.

Zwyrodnienie stawu biodrowego w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 znajduje się pod numerem M16 Koksartroza [choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego]. Jak szybko postępuje zwyrodnienie stawu biodrowego? Choroba trwa wiele lat i postępuje wraz z upływem czasu, jednak poprzez odpowiednie leczenie zwyrodnienia biodra można zwolnić jej przebieg².

Przyczyny zwyrodnienia stawu biodrowego

Etiologia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego może być³:

• pierwotna – brak konkretnej przyczyny. Zwracać należy uwagę na czynniki genetyczne i środowiskowe. Częstość występowania zwiększa się wraz z wiekiem.
• wtórna – wywołana konkretną przyczyną, np. złamaniem śródstawowym lub urazem więzadłowym powodującym niestabilność, zakażeniem, innymi chorobami stawów (np. RZS), wrodzonymi zaburzeniami budowy oraz innymi chorobami (np. cukrzycą, nadczynnością przytarczyc)⁴.

Zwyrodnienie bioder – czynniki ryzyka

Istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia zwyrodnienia stawu biodrowego. Należą do nich⁴:

• otyłość – im większa masa ciała, tym większe ryzyko wystąpienia zwyrodnienia bioder,
• czynniki zawodowe – zmiany zwyrodnieniowe biodra wywołać może częste podnoszenie ciężkich przedmiotów lub długotrwałe stanie,
• osłabienie mięśni otaczających staw – stabilizują one staw i zapewniają płynność ruchu, dlatego ćwiczenia w chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego są tak ważne,
• zaburzenia budowy stawu – np. niestabilność stawu po urazie czy wrodzona dysplazja biodra,
• uprawianie sportu – niektóre formy aktywności fizycznej mogą zbytnio przeciążać staw biodrowy,
• wiek – ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej rośnie z wiekiem,
• płeć żeńska – kobiety chorują częściej niż mężczyźni.

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego – objawy

Objawy zwyrodnienia stawów biodrowych zależą przede wszystkim od stopnia rozległości zmian zwyrodnieniowych w obrębie biodra. Charakterystyczny dla tej choroby jest ból związany z rozpoczynaniem ruchu, w tym tzw. poranna sztywność, która potrafi trwać nawet ponad pół godziny, a także sztywność po bezruchu⁵. Ból ma palący charakter³.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy pozostałe to^3,5:

• ostry ból wysiłkowy okolicy stawu biodrowego o dużym natężeniu czasem promieniujący do kolana na przedniej powierzchni uda,
• ból stawu kolanowego,
• ograniczenie ruchomości w obrębie stawu biodrowego,
• trzeszczenia w stawach przy ruchu,
• wysięk w stawie,
• pogrubienie obrysu kostnego,
• niestabilność w stawie biodrowym.

Co robić w przypadku pojawienia się objawów zwyrodnienia stawów biodrowych?

Gdy zaobserwujemy u siebie objawy choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, powinniśmy możliwie jak najszybciej skonsultować się z lekarzem ortopedą. Wizyty u specjalisty nie należy odwlekać, ponieważ zwyrodnienie stawów biodrowych będzie postępować. Z czasem objawy zwyrodnienia stawów biodrowych zaczną narastać, co przełoży się na zmniejszenie jakości życia⁶.

Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego – jak lekarz ustala rozpoznanie?

Ortopeda wie doskonale, jakie są objawy zwyrodnienia stawu biodrowego, dlatego wstępną diagnozę jest w stanie postawić po zebraniu szczegółowego wywiadu i przeprowadzeniu badania fizykalnego. Dla pewności kieruje jednak pacjenta na badania. W diagnostyce zwyrodnienia bioder zastosowanie znajdują przede wszystkim badania radiologiczne⁷.

Lekarz może zlecić badanie USG stawów, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny. W przypadku wystąpienia płynu w stawie lekarz wykonuje punkcję stawu i badanie płynu stawowego⁴.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – leczenie

Gdy choroba zwyrodnieniowa biodra zostanie potwierdzona badaniami, konieczne jest wdrożenie leczenia. Postępowanie zależy od stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych i ogólnego stanu pacjenta. Przy doborze metod pod uwagę brane są też występujące objawy zwyrodnienia biodra. Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego obejmuje leczenie zachowawcze oraz leczenie operacyjne⁶.

Jakie zabiegi na zwyrodnienie stawu biodrowego?

Pomocniczą rolę w leczeniu objawowym związanym ze zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego mają różnego rodzaju zabiegi, w tym m.in. krioterapia. Jest to metoda polegająca na schładzaniu okolic ciała przy użyciu niskich temperatur. Krioterapia redukuje dolegliwości bólowe i poprawia zakres ruchu⁸. Przy zwyrodnieniu bioder zastosowanie znajduje także przezskórna stymulacja nerwów (TENS), hydroterapia i wiele innych metod, które powinien dobrać lekarz adekwatnie do potrzeb pacjenta.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – ćwiczenia

Na zwyrodnienie stawu biodrowego pomaga także rehabilitacja. Odpowiednie ćwiczenia na zwyrodnienie stawu biodrowego powinien dobrać fizjoterapeuta.

Same ćwiczenia przy zwyrodnieniu biodra nie wystarczą jednak, aby odzyskać sprawność i ograniczyć przebieg choroby. Dlatego warto utrzymywać odpowiedni poziom aktywności fizycznej na co dzień. Zaleca się regularnie spacerować i pływać na basenie. Na zwyrodnienie biodra dobry jest też nordic walking i rower stacjonarny⁶.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – jakie leki?

O tym, jak leczyć zwyrodnienie biodra, decyduje lekarz. Najczęściej stosowanymi lekami są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie, dzięki czemu pomagają na zapalenie stawu biodrowego⁶. Jeśli leczenie zwyrodnienia stawów biodrowych przy zastosowaniu NLPZ nie jest skuteczne, lekarz może zalecić np. opioidowe leki przeciwbólowe⁵.

Zwyrodnienie stawów biodrowych – leczenie operacyjne

Jeśli choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego wejdzie w zaawansowane stadium, przeprowadza się leczenie chirurgiczne. Jedną z metod leczenia jest endoprotezoplastyka stawu biodrowego, czyli zastąpienie zniszczonego stawu biodrowego sztucznym stawem (protezą). Dostępne są także inne zabiegi operacyjne, np. artroskopia stawu biodrowego⁶.

Czy zwyrodnienie stawu biodrowego można wyleczyć?

Jeśli nie zostaną wdrożone leki na zwyrodnienie stawu biodrowego i pacjent nie potraktuje poważnie zaleceń dotyczących aktywności fizycznej, choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego będzie postępować. W przeciwnym razie objawy nie będą aż tak dotkliwe.

W przypadku stwierdzenia zaawansowanych zmian degeneracyjnych stawu biodrowego przeprowadza się całkowitą endoprotezoplastykę stawu biodrowego, która daje trwałe efekty i umożliwia normalne funkcjonowanie oraz powrót do pełnej sprawności.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – profilaktyka

W ramach profilaktyki zwyrodnienia bioder warto zadbać o odpowiednią wagę oraz regularnie uprawiać sport⁴. Aby zmniejszyć ból w biodrach i poprawić funkcjonowanie stawów, można stosować kolagen, którego z wiekiem ubywa. Suplement diety 4flex Silver zawiera łatwo przyswajalny kolagen Fortigel^®, wapń i witaminę D. Wapń jest potrzebny do utrzymania zdrowych kości, z kolei witamina D bierze udział w prawidłowym wchłanianiu wapnia. Warto więc zadbać o prawidłowy poziom tych składników w organizmie.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zwyrodnienia stawu biodrowego:

1. Jakie czynniki sprzyjają wystąpieniu zwyrodnienia stawu biodrowego? 

Takich czynników można wskazać co najmniej kilka. Nie u każdej osoby każdy z nich będzie miał znaczenie, jednak warto wiedzieć, na co zwracać uwagę, by zapobiegać rozwojowi choroby. Duży wpływ ma m.in. otyłość, ponieważ nadmierna masa ciała obciąża stawy. Zmiany zwyrodnieniowe biodra mogą być również związane z charakterem pracy. Najbardziej narażone są na nie osoby dźwigające ciężary oraz stojące wiele godzin każdego dnia. Chorobie sprzyja również osłabienie mięśni otaczających staw biodrowy. Aktywność fizyczna jest bardzo ważna profilaktycznie, ale nie można jej uniknąć również wtedy, gdy już doszło do zwyrodnienia. Silne mięśnie chronią bowiem osłabiony staw.  

2. Jakie są objawy zwyrodnienia biodra? 

Objawy nie są takie same u każdego pacjenta. Zależą przede wszystkim od stopnia zmian oraz ich rozległości. Bardzo typowym symptomem jest poranna sztywność oraz ból, który występuje podczas podnoszenia się z łóżka po nocnym odpoczynku. W ciągu dnia mija, by pojawić się kolejnego ranka. Może również wystąpić ostry ból wysiłkowy, ograniczenie ruchomości w stawie lub nawet wysięk. Niektórzy pacjenci obserwują u siebie również zmianę obrysu stawu, trzeszczenie w biodrze czy niestabilność podczas stania lub poruszania się. Warto zauważyć, że ból przy zwyrodnieniu biodra ma zwykle charakter palący.  

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Andruszkiewicz A., Wróbel B., Marzec A. i in., Strategie radzenia sobie z bólem u pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego, Problemy Pielęgniarstwa 2008; 16 (3): 237.240.
2. Lorczyński A., Wybrane pojęcia z ortopedii, traumatologii i reumatologii, W: Kalinowski L. (red.). Encyklopedia Badañ Medycznych, Wydawnictwo MAKmed, Gdańsk 1996.
3. Nalazek A., Kamińska E., Kaźmierczak U. i in., Leczenie, diagnostyka i profilaktyka stawu biodrowego w chorobie zwyrodnieniowej, Journal of Health Sciences. 2014;04(01):333-338.
4. Guła Z., Korkosz M., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, Reumatologia, 2017.
5. Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów — aktualne standardy leczenia, Forum Reumatol. 2016, tom 2, nr 2, 52–57 Copyright © 2016 Via Medica.
6. Pękala P., Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, Medycyna Praktyczna dla pacjentów, Ortopedia, 2020.
7. Kaniewska K., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Białystok, 2010.
8. Studnicki R., Hansdorfer-Korzon R., Dymek K. i in., Krioterapia miejscowa jako metoda wspomagająca leczenie pacjentów ze zwyrodnieniem stawu biodrowego, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 2, 100–102.
9. https://4flex.pl/produkty-4flex/4flex-silver/ (dostęp: 2021.12.22.).