Zapalenie stawu łokciowego – jak zapobiegać?

Zapalenie stawu łokciowego najczęściej  przybiera postać zapalenia kaletki maziowej łokcia lub reumatoidalnego zapalenia stawów. [1] Oba schorzenia mogą powodować stan zapalny i obrzęk bezpośrednio pod skórą, czasami również ograniczenie ruchomości i ból. Czy da się zapobiegać takim dolegliwościom? Co robić, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia zapalenia kaletki maziowej łokciowej i zminimalizować nieprzyjemne objawy?

Spis treści:

• Ból łokcia — z czego może wynikać?
• Zapalenie kaletki łokcia – diagnostyka
• Jakie są najczęstsze przyczyny zapalenia kaletki łokciowej
• Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia kaletki łokciowej?
• Zapalenie kaletki maziowej wyrostka łokciowego — jak zapobiegać?

Ból łokcia  — z czego może wynikać?

Ból stawu (artralgia) stanowi najważniejszy i najczęstszy objaw kliniczny przewlekłych chorób układu ruchu. [1] Dolegliwość ta towarzyszy zarówno niezapalnym chorobom stawów (choroba zwyrodnieniowa stawów – ChZS), jak i zapalnym (np. reumatoidalne zapalenie stawów – RZS). U pacjenta zgłaszającego się po raz pierwszy do lekarza kluczowe znaczenie ma określenie typu bólu stawów.  Ból zapalny występuje w przebiegu dny moczanowej (zwykle zapalenie pojedynczego stawu – monoarthritis), układowych chorób tkanki łącznej oraz spondyloartropatii (zajęcie wielu stawów – oligo- lub polyarthritis).

Jedną z przyczyn bólu łokcia może być zapalenie kaletki stawu łokciowego. [2] Czym są kaletki łokcia? Kaletki maziowe są strukturami w najbardziej wystającej części łokcia, które przypominają  pęcherzyki i znajduje się na przejściach pomiędzy ścięgnami a kością. Są wypełnione mazią stawową, która chroni stawy przed wstrząsami oraz zapobiega tarciu, umożliwiając swobodny i płynny ruch. [2]

Zapalenie kaletki łokcia – diagnostyka

Zapalenie kaletki wyrostka łokciowego objawia się miejscowym obrzękiem i zaczerwienieniem z tyłu łokcia. W części przypadków obrzęk jest dość  równomierny, a w innych płyn kumulujący się w kaletce powoduje formowanie miękkiej „kulki” różnych rozmiarów – czasami sporych, jeśli ilość płynu w kaletce jest duża. [2] Najczęściej stan zapalny występuje wraz z bólem, ale nie zawsze. Czasem zmiana nie jest bardzo bolesna, a pacjentów niepokoi głównie fakt pojawienia się deformacji niepokoi pacjentów. Rzadko zapalenie  kaletki łokcia istotnie ogranicza ruchomość łokcia, ale może się zdarzyć, że będzie ograniczać wyprost lub zgięcie tego stawu.

Dolegliwości mogą pojawić się nagle – w ciągu kilku godzin, jednego dnia lub narastać przez dłuższy czas – przez kilka dni, a nawet tygodni. Czasami zapaleniu kaletki towarzyszy podwyższona temperatura ciała. [2]

Jakie są najczęstsze przyczyny zapalenia kaletki łokciowej

Zapalenie kaletki stawowej może rozwinąć się w wyniku urazu i przeciążenia — stłuczenia łokcia, a nawet regularnego podpierania się na łokciach. Stawom szkodzą napięcia, które nie muszą być związane z wykonywaniem bardzo forsownych aktywności. Do lekarzy zgłaszają się pacjenci w celu leczenia zapalenia kaletki stawowej, którzy nie są w stanie wskazać żadnego konkretnego urazu łokcia. [2]

Warto również zwrócić uwagę na bakteryjne zapalenie kaletki. Może do niego dojść w wyniku zakażenia przeniesionego z rany czy nawet otarcia. [2] Warto wiedzieć, że stan zapalny może dotyczyć różnych rodzajów stawów w ciele człowieka.

Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów zapalenia kaletki łokciowej?

W razie pojawienia się zgrubienia w okolicy łokcia, któremu może (ale nie muszą) towarzyszyć ból stawów, pacjent powinien udać się do lekarza ortopedy. Specjalista najczęściej zleca USG stawu łokciowego. Jeśli doszło do urazu, wykonuje się również RTG. Może być konieczna także punkcja łokcia, czyli pobranie płynu do badania. Wówczas można określić, z jakim rodzajem zapalenia ma się do czynienia. Można m.in. wykluczyć łuszczycowe zapalenie stawów. [2]

Pacjent w celu zminimalizowania dolegliwości bólowych może zastosować okład i niesteroidowe leki przeciwzapalne dostępne bez recepty. [2] Domowe sposoby nie zastąpią jednak wizyty u specjalisty.

Zapalenie kaletki maziowej wyrostka łokciowego — jak zapobiegać?

Aby uniknąć łokcia tenisisty lub łokcia golfisty, jak często określa się zapalenie kaletki łokciowej, należy wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne.

• Dbanie o stan mięśni prostowników — wykonywać regularne ćwiczenia oraz unikać długiego pozostawania w tej samej pozycji — zwłaszcza opierania się na łokciach. [1]
• Zmiana stylu życia — odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, rzucenie palenia. [1]
•  Kinezyterapia i  systematyczna gimnastyka w domu odgrywa podstawową rolę w walce z bólem w chorobach układu ruchu. Inne polecane formy aktywności fizycznej to pływanie, ćwiczenia rozciągające i izometryczne, aerobik, spacery, nordic walking czy jazda na rowerze. Celem kinezyterapii jest poprawa koordynacji ruchowej, zmniejszenie napięcia mięśniowego oraz zwiększenie wydolności fizycznej i wzmocnienie  mięśni. Aktywność fizyczna powinna być dostosowana do aktualnej wydolności pacjenta. [1]
•  Redukcja masy ciała u pacjentów z otyłością lub nadwagą. [1]
• Stosowanie zabiegów, takich jak pole magnetyczne, zgodnie ze wskazaniem lekarza. [1]
• Aplikacja NLPZ (niesteroidowych leków  przeciwzapalnych) w postaci zewnętrznej (żel, plaster), jeśli pojawił się ból stawu.  Skuteczność takiej terapii wzrasta wraz z długością i systematycznością stosowania. [1]

Należy również unikać urazów i ucisku okolicy łokcia, czyli przede wszystkim uderzania tej okolicy (nawet z niewielką siłą) i długotrwałego opierania się na łokciu. Przeciążone stawy to najczęstsza przyczyna problemu. Należy również dbać o oczyszczenie i utrzymywanie w czystości ewentualny otarć lub ran skóry w tej okolicy.

Gdy u pacjenta diagnozowano jakieś choroby reumatologiczne lub metaboliczne, niezbędna jest ich skrupulatna kontrola i stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego. Zapalenie kaletki łokciowej objawia się na różne sposoby — warto pamiętać, że łokieć nie zawsze musi boleć. Nie zawsze także następuje ograniczenie ruchów stawu. [2]

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia stawu łokciowego:

1. Jakie są objawy zapalenia kaletki maziowej łokcia?

Głównym objawem w przypadku zapalenia kaletki łokcia jest pojawienie się zgrubienia na najbardziej wystającej części stawu. Nie zawsze musi towarzyszyć mu ból i ograniczenie ruchów łokcia, choć takie objawy również są dość typowe.

2. Jak unikać stanu zapalnego kaletki łokcia?

Przede wszystkim należy dbać o właściwą dawkę ruchu (aerobik, pływanie, nordic walking) oraz nie dopuszczać do urazów. Łokciom szkodzi długotrwałe opieranie się na nich oraz uderzenia — nawet lekkie.

3. Metody leczenie zapalenia kaletki łokciowej 

Lekarz przede wszystkim musi przeprowadzić badanie stawu i na tej podstawie dobrać metodę leczenia. W przypadku zakażenia bakteryjnego kaletki podaje się antybiotyki. Leczenie polega na wyciszeniu stanu zapalnego, do którego doszło w kaletce. Zwykle wystarczy oszczędzanie staw i podawanie doustnych leków przeciwzapalnych.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Rupiński R., Praktyczne wskazówki dotyczące postępowania we wczesnym zapaleniu stawów, Lekarz POZ 5/2022 vol. 8, (strona internetowa:  https://www.termedia.pl/Praktyczne-wskazowki-dotyczace-postepowania-we-wczesnym-zapaleniu-stawow,98,48281,1,1.html)
2. Stępień K., Zapalenie kaletki wyrostka łokciowego, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 2023 (strona internetowa: https://www.mp.pl/
   pacjent/ortopedia/choroby-urazy/256386,zapalenie-kaletki-wyrostka-lokciowego)