Bóle stawów u starszych osób – przyczyny oraz sposoby leczenia

Bóle stawów to częsty problem ludzi w podeszłym wieku. Zazwyczaj powoduje je choroba zwyrodnieniowa stawów, ale nie jest to jedyne schorzenie układu ruchu, którego objawem są dolegliwości bólowe. Jakie jeszcze mogą być przyczyny bólu w stawach? Jak sobie z nim radzić? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu. Dowiesz się z niego również, jak dbać o zdrowie stawów na co dzień, aby uniknąć problemów z nimi związanych w przyszłości.

Spis treści:

• Ból stawów – co go może wywoływać?
• Bóle stawów u starszych osób – jak sobie z nimi radzić?
• Profilaktyka bólu stawów
• Kiedy z bólem stawów należy zgłosić się do lekarza?
• Diagnostyka bólu stawów

Ból stawów – co go może wywoływać?

Charakter bólu obejmującego poszczególne stawów może być różny. Możliwe przyczyny to:

• ból barku – przeciążenia, powtarzalne mikroprzeciążenia i urazy otaczających go tkanek miękkich, nasilające się z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe, zapalne choroby reumatyczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów czy polimialgia reumatyczna)¹;
• ból łokcia – urazy takie jak złamania czy zwichnięcia, zapalenie i zwyrodnienie stawów, uszkodzenie, zapalenie lub zwyrodnienie tkanek około łokciowych, entezopatie stawu łokciowego (łokieć tenisisty czy łokieć golfisty)²;
• ból stawów dłoni – urazy, choroba zwyrodnieniowa, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalne choroby stawów, zapalenie pochewki ścięgna zginacza palca, zespół cieśni nadgarstka, choroba de Quervaina, ganglion, przykurcz Dupuytrena (choroba dłoni zaliczana do fibromatoz)³;
• ból stawu biodrowego – choroby o podłożu zapalnym, zwyrodnienie stawu, wrodzone zmiany w budowie panewki, złamanie szyjki kości udowej, kości miednicy, zwichnięcie stawu biodrowego;
• ból w kolanach – urazy typu naciągnięcie, skręcenie, naderwanie ścięgien, uszkodzenie chrząstki, a także choroby zwyrodnieniowe, zapalenie ścięgien lub kaletki maziowej.

W większości przypadków postawienie rozpoznania na podstawie samego wywiadu i badania fizykalnego jest trudne, konieczna jest szeroka diagnostyka polegająca na wykonaniu licznych badań.

Bóle stawów u starszych osób – jak sobie z nimi radzić?

Celem zmniejszenia bólu stawów stosuje się takie metody jak⁵:

• odciążanie stawu – jeśli ból w stawie jest ostry i trudny do wytrzymania, zaleca się ograniczenie nadmiernej ruchomości tego stawu, aby nie wywołać dalszych uszkodzeń;
• zimne okłady – zmniejszają objawy zapalenia stawu. Należy robić je przez ok. 15 minut co 2-3 godziny. Specjalne okłady chłodzące można kupić w aptece lub zrobić je samodzielnie z wykorzystaniem lodu i ręcznika;
• leki przeciwbólowe – na silny ból pomóc powinny niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane doustnie lub miejscowo, można stosować je przez kilka dni, przestrzegając zaleceń znajdujących się w dołączonej do opakowania ulotce, nie przekraczając zalecanych dawek;
• fizjoterapia – gdy stopień nasilenia bólu w stawie się zmniejszy lub dolegliwości całkowicie ustąpią, można wdrożyć ćwiczenia, które go wzmocnią i poprawią jego ruchomość (najlepiej dopiero po wcześniejszej konsultacji z lekarzem i fizjoterapeutą).

Aby móc prawidło leczyć bóle w stawach, w pierwszej kolejności należy ustalić ich przyczynę. Dlatego jeśli powyższe metody nie pomogą, należy zgłosić się ze swoim problemem do lekarza i wykonać zlecone przez niego badania. Dopiero wtedy będzie można postawić diagnozę i wdrożyć specjalistyczne leczenie.

Profilaktyka bólu stawów

By zapobiec bólowi w stawach, przede wszystkim można wykonywać różnego rodzaju ćwiczenia wzmacniające stawy i poprawiające ich ruchomość. Oprócz tego ważna jest również zdrowa, właściwie zbilansowana i zróżnicowana dieta, dostarczająca organizmowi niezbędnych mu składników odżywczych, które w dużej mierze odpowiadają za zdrowie stawów takich jak choćby kolagen, witamina D czy wapń.

U osób starszych ze względu na trudności z jedzeniem, brak apetytu czy wyłączenia żywieniowe z powodu chorób dieta nierzadko nie jest w stanie dostarczyć potrzebnych im składników odżywczych, w tym składników budulcowych, ale też witamin i minerałów w takich ilościach, jakich potrzebują. Wtedy z pomocą przychodzą specjalne preparaty dla seniorów, które zapewniają im najbardziej potrzebne składniki w odpowiednich dawkach.

Suplement dla seniora to m.in. kolagen na stawy 4Flex Silver. Zalecany jest on osobom wymagającym suplementacji wapnia i witaminy D. Wapń jest potrzebny do utrzymania zdrowych kości, ponadto wspomaga prawidłowe funkcjonowanie mięśni, z kolei witamina D bierze udział w prawidłowym wchłanianiu/wykorzystaniu wapnia oraz pomaga utrzymać odpowiedni jego poziom w organizmie. Kolagen umożliwia prawidłowe funkcjonowanie stawów, zwiększa także ich ruchomość. 4Flex Silver to kolagen do picia, dzięki czemu jest łatwy w stosowaniu⁴.

Należy pamiętać, że suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Prowadzenie zdrowego trybu życia i stosowanie zrównoważonej diety jest niezbędne dla zachowania dobrego stanu zdrowia.

Kiedy z bólem stawów należy zgłosić się do lekarza?

Po wdrożeniu leczenia zachowawczego bóle stawów bardzo często mijają, w szczególności wtedy, gdy ich przyczyna nie jest zbyt poważna. Trzeba jednak pamiętać, że stać za nimi mogą również poważne choroby stawów, które wymagają diagnostyki i podjęcia specjalistycznego leczenia. Jeśli ból w stawach dokucza i to mocno przez kilka dni, a w dodatku towarzyszą mu inne niepokojące objawy (jak obrzęk, zaczerwienienie stawu, ocieplenie, ograniczenie ruchomości czy objawy ogólne typu gorączka, zmęczenie, złe samopoczucie albo ból mięśni), należy niezwłocznie umówić się na wizytę u lekarza⁵.

Diagnostyka bólu stawów

O tym, jakie badania należy wykonać, decyduje lekarz na podstawie zebranego wywiadu i przeprowadzonego badania fizykalnego. W diagnostyce chorób stawów wykorzystuje się m.in. badania laboratoryjne (OB i morfologię) oraz obrazowe (RTG i USG). W niektórych przypadkach istnieją także wskazania do wykonania punkcji stawu czy rezonansu magnetycznego (MRI).

Najczęściej zadawane pytania:

1. Gdzie mogą boleć stawy?

Ból stawów może powodować dyskomfort w dowolnym stawie ciała. Jednak te, na które najczęściej narzekają osoby starsze, znajdują się w nadgarstku, dłoniach, ramionach i kolanach. Epizody bólu tych stawów mogą być bardziej intensywne rano i wieczorem. Czasami seniorzy narzekają na sztywność stawów, która utrzymuje się nawet przez godzinę rano lub po długich okresach bezruchu.

2. Jakie są domowe sposoby na bóle stawów u starszych osób?

Ból może mieć poważny, negatywny wpływ na jakość życia osób starszych, powodując ograniczenia w poruszaniu się, izolację społeczną i zaburzenia snu. Oprócz terapii zaleconej przez lekarza, w zmniejszeniu poziomu bólu mogą pomóc inne praktyki, takie jak:

• fizjoterapia;
• aerobik w wodzie;
• spacery i chodzenie z kijkami;
• joga;
• redukcja masy ciała;
• zimne okłady;
• zrównoważona dieta;
• suplementacja dostosowana do potrzeb osób starszych

Nie wolno lekceważyć bolesnych stawów, ponieważ dolegliwość ta może postępować i niszczyć stawy, powodując przewlekły ból i poważne ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Guła Z., Korkosz M., Ból barku, Medycyna Praktyczna, 2017.
2. Stępień K., Łokieć tenisisty i łokieć golfisty – entezopatie stawu łokciowego, Medycyna Praktyczna, Carolina Medical Center, Warszawa, 2020.
3. Guła Z., Korkosz M., Ból ręki i nadgarstka, Medycyna Praktyczna, 2017.
4. https://4flex.pl/produkty-4flex/4flex-silver/ (dostęp: 2021.07.27)
5. Guła Z., Korkosz M., Ból stawów, Medycyna Praktyczna, 2021.