Zapalenie kaletki – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie kaletki maziowej to bolesny stan zapalny małych, wypełnionych płynem woreczków, które amortyzują kości, ścięgna i mięśnie w pobliżu stawów. Schorzenie to często występuje w stawach wykonujących częste, powtarzalne ruchy. Poznaj najczęstsze przyczyny i objawy zapalenia kaletek maziowych i sprawdź, na czym polega proces leczenia.

Spis treści:

• Kaletka maziowa – co to za struktura?
• Najczęstsze przyczyny zapalenia kaletki maziowej
• Stan zapalny kaletki maziowej – objawy
• Zapalenie kaletki – postępowanie terapeutyczne

Kaletka maziowa – co to za struktura?

Kaletka maziowa to struktura w postaci worka o pęcherzykowatym kształcie. Zwykle jej przestrzeń wypełniona jest niewielką ilością płynu [1]. Kaletki maziowe mogą znajdować się między kością a skórą lub między kością a mięśniem (lub ścięgnem). Mogą łączyć się z sąsiadującym stawem, stanowiąc uwypuklenie właściwej jamy stawowej [2].

Kaletki można podzielić na [1]:

• wrodzone, które rozwijają się podczas rozwoju zarodkowego (jest ich ok. 160). Wyścieła je warstwa komórek maziowych i mają w środku niewielką ilość płynu maziowego. Zawsze występują w tym samym miejscu.
• nabyte, które nie mają błony maziowej i pojawiają się w trakcie życia, zazwyczaj w miejscach narażonych na długotrwały nacisk lub tarcie.

Funkcją kaletek maziowych jest zmniejszanie tarcia między narządami, kośćmi, skórą, ścięgnami i mięśniami oraz ochrona okolic narażonych na urazy i przeciążenia [1, 2]. Najczęstszą lokalizacją zapalenia kaletki jest bark, łokieć i biodro, ale może również obejmować staw kolanowy, piętę i podstawę dużego palca. Zapalenie kaletki często występuje w pobliżu stawów narażonych na powtarzalne ruchy lub urazy [2].

Najczęstsze przyczyny zapalenia kaletki maziowej

Kaletki maziowe amortyzują kości, ścięgna i mięśnie w pobliżu stawów. Sprawiają, że stawy poruszają się płynnie i bez bólu. Kiedy ruch zaczyna powodować dolegliwości bólowe, może to oznaczać stan zapalny kaletki. Jego przyczyn jest kilka, a wśród nich znajdują się m.in. : [1, 3]

• ostre urazowe uszkodzenie kaletki (upadek, uderzenie, kontuzja);
• powtarzające się mikrourazy (np. na skutek przebywania długo w tej samej pozycji);
• przeciążenia (np. podczas wykonywania tych samych ruchów);
• choroby zwyrodnieniowe stawów;
• choroby autoimmunologiczne przebiegające z zajęciem błony maziowej (np. reumatoidalne zapalenie stawów i dna moczanowa);
• zakażenia bakteryjne lub wirusowe;
• nowotwory błony maziowej lub guzy rzekome, np. barwnikowe kosmkowo-guzkowe zapalenie błony maziowej, kostniako-chrzęstniakowatość maziówki itp.;
• koagulopatie, czyli zaburzenia krzepnięcia krwi.

Stan zapalny kaletki maziowej – objawy

Zapalenie kaletki maziowej powoduje nadmierną produkcję płynu wysiękowego, który nie może się wchłonąć. W konsekwencji pojawia się [1]:

• pogrubienie błony maziowej;
• ból w okolicy stanu zapalnego;
• obrzęk przyległych tkanek miękkich.

Może również wystąpić zaczerwienienie skóry w miejscu objętym stanem zapalnym  oraz ograniczona ruchomość, sztywność stawu.

Zapalenia kaletki maziowej – rodzaje i objawy

Pacjenci mogą doświadczać różnych dolegliwości, w zależności od obszaru zajętego zapaleniem kaletki. Warto zwrócić uwagę na te najpowszechniejsze.

• Zapalenie kaletki łokciowej: zwykle dochodzi do niego na skutek urazów okolic łokcia podczas częstych upadków lub podpierania się na łokciach. Często doświadczają go m.in. studenci, górnicy, hydraulicy, mechanicy samochodowi, sportowcy, osoby uczęszczające na dializy [3]. Typowym objawem tego stanu zapalnego jest zaczerwienienie i miejscowy obrzęk z tyłu łokcia.
• Zapalenie kaletki podbarkowej: może powstać na skutek przeciążenia barku, zmian zwyrodnieniowych, reumatologicznych, infekcyjnych lub urazowych. Głównym objawem jest ból barku, który może promieniować w kierunku szyi i łokcia oraz nasilać się w nocy. Występują też trudności z poruszaniem barkiem [4].
• Zapalenie kaletki przedrzepkowej: pojawia się w przebiegu urazu, a także w wyniku powtarzających się mikrouszkodzeń np. spowodowanych długim klęczeniem. Zapalenie kaletki maziowej kolana powoduje obrzęk i ból, który nasila się podczas zginania stawu kolanowego i schodzenia ze schodów [5].

Zapalenie kaletki – postępowanie terapeutyczne

Do badań diagnostycznych najczęściej wykonywanych w przypadku podejrzenia zapalenia kaletki maziowej zaliczana jest ultrasonografia (USG). W obrazie widać powiększenie kaletki oraz obecność wzmożonej ilości płynu [1].

Leczenie zapalenia kaletki stawu barkowego, kolanowego lub każdego innego zazwyczaj polega na oszczędzaniu dotkniętego stawu i ochronie go przed dalszymi urazami. Zalecany jest odpoczynek i unikanie przeciążeń. Osoby z nadwagą lub otyłością powinny zredukować masę ciała. W większości przypadków ból związany z zapaleniem kaletki ustępuje w ciągu kilku tygodni po zastosowaniu odpowiedniego postępowania terapeutycznego.

Podstawowe metody leczenia zapalenia kaletki to [5]:

• rehabilitacja i fizjoterapia (m.in. krioterapia, jonoforeza, ultradźwięki);
• podawanie leków przeciwbólowych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ);
• stosowanie miejscowych wstrzyknięć GKS (glikokortykosteroidy).

Koniecznie należy udać się do lekarza, jeżeli pojawi się zaczerwienie skóry, podwyższenie jej temperatury oraz duża bolesność. Takie objawy wskazują na bakteryjny proces zapalny. Wówczas wskazana jest punkcja kaletki maziowej, która pozwoli ocenić pobraną treść i wprowadzić odpowiednie leczenie (np. antybiotyk). W skrajnych przypadkach, gdy stan zapalny ma charakter przewlekły lub tendencję do nawrotów, a leczenie zachowawcze nie pomaga, konieczna może być operacja i usunięcie kaletki maziowej [2].

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia kaletki:

1. Ile trwa stan zapalny kaletki?

Zapalenie kaletki maziowej może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Wszystko zależy od umiejscowienia stanu zapalnego, jego przyczyny, czasu zdiagnozowania i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

2. Czy zapalenie kaletki samo przejdzie?

Przy zapaleniu kaletki konieczne jest wyciszenie stanu zapalnego. Dlatego oprócz oszczędzającego trybu życia ważne jest przyjmowanie doustnych leków przeciwzapalnych, które przepisze lekarz. Niekiedy konieczne jest stosowanie antybiotyków.

3. Jaki lekarz leczy zapalenie kaletki maziowej?

Pacjent z zapaleniem kaletki maziowej powinien udać się na wizytę do lekarza ortopedy. Jeżeli dolegliwości bólowe lub objawy stanu zapalnego są bardzo silne i uciążliwe należy zgłosić się do szpitala na ostry dyżur.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Ivanoski S, Vasilevska Nikodinovska V, Anatomia i obraz zmian patologicznych w obrębie klinicznie istotnych kaletek maziowych, J Ultrason 2019; 19: 212–221.
2. Sułko J., Zapalenie kaletek maziowych, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 2017: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/141769,zapalenie-kaletek-maziowych
3. Kuźnik-Buziewicz A., Częste zapalenia powierzchownie położonych kaletek maziowych, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy 2019: https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/190033,czeste-zapalenia-powierzchownie-polozonych-kaletek-maziowych
4. Stępień K., Zapalenia kaletki podbarkowej, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 2023: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/291127,zapalenia-kaletki-podbarkowej
5. Jeka S., Reumatyzm tkanek miękkich, Reumatologia 2012; 50, 2: 166–176.