Zwyrodnienie stawu barkowego – przyczyny powstawania i leczenie

Choroba zwyrodnieniowa stawów to jedno z najczęściej występujących schorzeń obejmujących układ ruchu. Zmiany zwyrodnieniowe mogą lokalizować się w różnych miejscach, w tym nawet zająć staw barkowy. Może być to efekt wykonywania pracy zawodowej intensywnie eksploatującej stawy barkowe czy uprawiania dyscyplin sportowych, które zbytnio je angażują. Sprawdź, jak rozpoznać i leczyć zwyrodnienie stawu barkowego.

Spis treści:

• Choroba zwyrodnieniowa stawu barkowego – na czym polega?
• Skąd biorą się zmiany zwyrodnieniowe barku?
• Zwyrodnienie barku – czynniki ryzyka
• Kogo najczęściej dotyczą zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego?
• Zwyrodnienie stawu barkowego – objawy
• Diagnostyka zwyrodnienia stawu barkowego
• Zwyrodnienie stawu barkowego – leczenie
• Jakie leki na zwyrodnienie stawu barkowego?
• Zwyrodnienie stawu barkowego – fizjoterapia
• Profilaktyka zwyrodnienia stawu barkowego

Choroba zwyrodnieniowa stawu barkowego – na czym polega?

Choroba zwyrodnieniowa stawów, potocznie nazywana zwyrodnieniem stawów, to niezapalna choroba ruchomych połączeń kostnych. Przypadłość ta charakteryzuje się niszczeniem chrząstki stawowej i tworzeniem nowej kości na powierzchniach stawowych i końcach stawów¹.

Zwyrodnienie stawów, w tym zwyrodnienie stawu barkowego, najczęściej jest skutkiem jednoczesnego działania czynników biologicznych i mechanicznych. Czynniki te destabilizują związane ze sobą procesy degradacji i tworzenia chrząstki stawowej, a także warstwy podchrzęstnej kości. Choroba zajmuje wszystkie tkanki stawu².

Skąd biorą się zmiany zwyrodnieniowe barku?

Przyczyny zwyrodnienia stawu barkowo-obojczykowego to m.in.²:

• urazy stawów – o charakterze ostrym i przewlekłym,
• neurodystrofie kości i stawów – stawy Charcota (choroba stóp i stawów skokowych, przebiegająca z destrukcją tkanek miękkich i kości),
• problemy wrodzone i rozwojowe – np. zespół nadmiernej ruchomości stawów, dysplazje kostno-stawowe,
• problemy metaboliczne – np. choroba Wilsona (choroba, w której dochodzi do akumulacji nadmiaru miedzi w tkankach organizmu, głównie w wątrobie, mózgu i oczach), hemochromatoza dziedziczna, choroba Gauchera,
• problemy endokrynologiczne – np. cukrzyca, nadczynność przytarczyc, niedoczynność tarczycy, otyłość,
• choroby z odkładania soli wapnia – np. artropatia apatytowa, chondrokalcynoza (dna rzekoma),
• choroby kości i stawów – np. reumatoidalne zapalenie stawów i inne zapalenia, dna moczanowa, zakażenia.

Zwyrodnienie barku – czynniki ryzyka

Do najważniejszych czynników ryzyka dla choroby zwyrodnieniowej stawów zaliczają się takie jak^1,2:

• czynniki genetyczne i dziedziczne,
• praca zawodowa,
• uprawianie sportu wyczynowego,
• przebyte urazy,
• starszy wiek,
• płeć żeńska,
• nadwaga i otyłość.

Kogo najczęściej dotyczą zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego?

Częstość występowania zmian zwyrodnieniowych stawów, w tym również barkowych, wzrasta wraz z wiekiem³. Dużo częściej występują bóle stawów u osób starszych niż młodych. Objawy radiologiczne w większości przypadków pojawiają się najwcześniej w trzeciej dekadzie życia¹.

Zwyrodnienie stawu barkowego występuje równie często u kobiet, co i u mężczyzn. Szacuje się, że w Polsce ogólnie na chorobę zwyrodnieniową stawów choruje ok. 2 miliony osób³.

Zwyrodnienie stawu barkowego – objawy

Głównym objawem wskazującym na wystąpienie zwyrodnienia stawu barkowego jest ból stawu barkowego. Na początku występuje jedynie w czasie obciążania stawu i wykonywania ruchów go angażujących, później utrzymuje się przez cały czas i łagodnieje dopiero w całkowitym spoczynku. Pacjenci opisują ból jako tępy i mają problem z dokładnym jego umiejscowieniem. W zaawansowanym stadium choroby zdarza się, że ból barku potrafi wybudzić ze snu¹.

Inne objawy zwyrodnienia stawu barkowego to:

• uczucie osłabienia ręki,
• ograniczenie zakresu ruchu,
• zaniki mięśniowe,
• okresowe wysięki.

Dodatkowo po dłuższych okresach braku aktywności, szczególnie w godzinach rannych, chorzy odczuwają tzw. sztywność stawów. Dolegliwość mija dopiero po „rozruszaniu” stawu¹.

Diagnostyka zwyrodnienia stawu barkowego

Lekarz, zanim wyśle pacjenta na jakiekolwiek badania, najpierw przeprowadza z nim szczegółowy wywiad i wykonuje dokładne badanie przedmiotowe. Obejmuje ono przede wszystkim ocenę wyglądu stawu barkowego, ocenę i lokalizację bolesności palpacyjnej oraz ocenę zakresu ruchu i siły mięśniowej. Dopiero w przypadku uzasadnionego podejrzenia zwyrodnienia stawu barkowego specjalista kieruje pacjenta na badania³.

Do rozpoznania zwyrodnienia barku można wykorzystać takie badania jak:

• badanie rentgenowskie (RTG),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• tomografia komputerowa (TK),
• badanie ultrasonograficzne (USG),
• scyntygrafia izotopowa,
• artroskopia.

Przed ustaleniem rozpoznania należy też wykluczyć inne choroby, w tym np. łuszczycowe zapalenie stawów, reumatoidalne zapalenie stawów czy dnę moczanową³.

Zwyrodnienie stawu barkowego – leczenie

Leczenie choroby zwyrodnieniowej barku jest procesem wieloetapowym i wielospecjalistycznym. Bardzo ważna jest modyfikacja czynników wyzwalających, co w praktyce znaczy tyle, że należy zminimalizować, a najlepiej całkowicie wyeliminować przyczyny choroby⁴.

Jakie leki na zwyrodnienie stawu barkowego?

Zwyrodnieniu towarzyszy ból stawów barkowych, który bywa trudny do wytrzymania. By poprawić komfort życia i ułatwić codzienne funkcjonowanie, można stosować odpowiednio dobrany lek na zwyrodnienie stawów.

Terapia farmakologiczna zwyrodnienia barków najczęściej obejmuje leki z grupy NLPZ, w najniższych skutecznych dawkach. Jeśli pacjent z jakiegoś powodu nie może ich przyjmować lub są one nieskuteczne, stosuje się opioidowe leki przeciwbólowe z paracetamolem lub bez niego⁵.

Zwyrodnienie stawu barkowego – fizjoterapia

Leczenie obejmuje też ćwiczenia na zwyrodnienie stawu barkowego. Nie powinno się ich jednak robić według uznania. Należy udać się do fizjoterapeuty, który dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń i pokaże, jak je prawidłowo wykonywać. W przypadku zaawansowanych zmian i trudności z poruszaniem ręką może dodatkowo dobrać zaopatrzenie ortopedyczne, które trzeba będzie nosić na co dzień².

Profilaktyka zwyrodnienia stawu barkowego

Chcąc zadbać o swoje stawy barkowe, należy przede wszystkim unikać noszenia ciężkich przedmiotów. Dodatkowo warto prowadzić aktywny tryb życia i regularnie ćwiczyć, a także zdrowo się odżywiać i spożywać wystarczającą ilość kolagenu.

Jak wiadomo, wraz z wiekiem ilość kolagenu w organizmie spada. Aby go uzupełnić, można stosować 4 Flex suplement diety. Jest to kompleksowy preparat zawierający kolagen na stawy, czyli białko stanowiące budulec macierzy chrząstki (95%). 4 Flex suplement diety dostarcza organizmowi też witaminę C, która pomaga w prawidłowej produkcji kolagenu celem zapewnienia optymalnego funkcjonowania chrząstki. Kolagen na stawy można kupić bez recepty w aptece⁶.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zwyrodnienia stawu barkowego:

1. Kiedy konieczna jest operacja stawu barkowego?

Operacja stawu barkowego jest konieczna wówczas, gdy metody małoinwazyjne nie przynoszą poprawy. W przypadku ograniczonych zmian zwyrodnieniowych, takich jak uszkodzenia ścięgien czy przewlekłe zapalenie stawu bez dużych zmian na powierzchniach chrzęstnych, stosuje się techniki artroskopowe, umożliwiające zbadanie uszkodzonych tkanek i ich naprawienie. Jeśli zmiany są bardzo zaawansowane, konieczna może być protezoplastyka stawu, polegająca na wymianie uszkodzonego wskutek zwyrodnień stawu na sztuczny. Decyzję o operacji warto zawsze skonsultować z ortopedą, który oceni, czy zabieg poprawi funkcję stawu, czy jedynie zmniejszy ból⁷.

2. Czy można wykonywać ćwiczenia na zwyrodnienia stawu barkowego w domu?

Jest wiele prostych ćwiczeń, które można wykonywać w domu, bez konieczności inwestycji w skomplikowane urządzenia. Aby złagodzić ból barków, ważna jest przede wszystkim prawidłowa postawa. Staraj się zawsze utrzymywać proste plecy, wypinając pierś do przodu i ściągając łopatki. Ćwiczenia, takie jak unoszenie ramion w linii bioder czy rozciąganie elastycznej taśmy, pomogą wzmocnić mięśnie stożka rotatorów. Pamiętaj, że fizjoterapeuta pomoże Ci w ułożeniu planu ćwiczeń zgodnie z Twoimi indywidualnymi potrzebami⁸.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Brown D.E., Neumann R.D., Sekrety ortopedii, wyd. I polskie, red. A. Dziak, 2006.
2. Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna Praktyczna, 2021.
3. Klimiuk P., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Po Dyplomie, 2012.
4. Kuliński W., Leśniewski P., Mróz J. i in., Choroba zwyrodnieniowa stawów – analiza postępowania fizykalnego, Dysfunkcje narządów ruchu, nr 5, 2014.
5. Romanowski W., Zdanowska A., Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów — aktualne standardy leczenia, Forum Reumatol. 2016, tom 2, nr 2, 52–57.
6. https://4flex.pl/produkty-4flex/4flex/ (dostęp: 2021.11.23)
7. Stępień K., Zwyrodnienie barku – objawy, rozpoznanie i leczenie, Medycyna Praktyczna, 2023: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/326538,zwyrodnienie-barku-objawy-rozpoznanie-i-leczenie [Dostęp online 09.06.2024]
8. Na ratunek barkowi. Fizjoklinika: https://fizjoklinika.com/maciej-brozynski-najlepszy-fizjoterapeuta-i-osteopata-w-warszawie/na-ratunek-barkowi/ [Dostęp online 09.06.2024]