Zapalenie stawu skokowego - przyczyny, objawy i leczenie

Staw skokowy stanowi główne połączenie między kością podudzia a stopą. Dzięki niemu możesz zginać i prostować stopę, np. podczas chodzenia, biegania czy wchodzenia po schodach. [1] Jest to jednocześnie staw narażony na urazy i schorzenia, powodujące stan zapalny, objawiający się bólem czy ograniczeniem ruchu w stawie. Poznaj przyczyny i symptomy oraz dowiedz się, jak wygląda leczenie zapalenia stawu skokowego.

Spis treści:

• Jakie mogą być przyczyny zapalenia stawu skokowego?
• Reumatoidalne zapalenie stawów
• Infekcyjne zapalenie stawów
• Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów
• Reaktywne zapalenie stawu skokowego

Jakie mogą być przyczyny zapalenia stawu skokowego?

Stan zapalny to złożona i celowa reakcja obronna organizmu na szkodliwy bodziec – może to być uraz, zakażenie, toksyna lub inny czynnik uszkadzający. Układ odpornościowy uruchamia wówczas mechanizmy, które mają na celu usunięcie zagrożenia oraz naprawę uszkodzonych tkanek. [2] Przyczyny zapalenia stawu skokowego mogą być zatem zróżnicowane. Najczęściej wynika on z urazu, np. skręcenia stawu, przeciążenia lub mikrourazów podczas intensywnego wysiłku. Zapalenie stawów może też towarzyszyć chorobom, takim jak reumatoidalne zapalenie stawów czy łuszczycowe zapalenie stawów. Czasem stan zapalny rozwija się na tle infekcyjnym, np. po przedostaniu się bakterii do stawu – wówczas jest mowa o infekcyjnym lub septycznym zapaleniu stawów.

Typowymi objawami zapalenia są ból stawu skokowego, obrzęk, zaczerwienienie, podwyższona temperatura w miejscu objętym stanem zapalnym oraz ograniczenie jego ruchomości. Jak rozpoznać przyczynę stanu zapalnego i jak sobie z tym poradzić?

Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba zapalna atakująca głównie stawy, ale czasem także inne narządy. Częściej dotyczy kobiet, zwykle między 30. a 50. rokiem życia. Objawy obejmują ból i obrzęk stawu, a także sztywność. Charakterystyczna jest poranna sztywność trwająca ponad godzinę. Chorobie mogą towarzyszyć zmęczenie, stany podgorączkowe i utrata apetytu. Dokładna przyczyna nie jest znana. Na rozwój choroby wpływają czynniki genetyczne, zaburzenia odporności, infekcje, stres i palenie papierosów. [4]

Diagnostyka i leczenie RZS

Diagnoza polega na wywiadzie i rozpoznaniu współistniejących, charakterystycznych objawów. W celu potwierdzenia wykonuje się m.in. badania laboratoryjne z krwi oraz badania obrazowe: rezonans magnetyczny, ultrasonografię, RTG stawów i w niektórych przypadkach tomografię komputerową. Reumatoidalnego zapalenia stawów niestety nie można całkowicie wyleczyć, ale dzięki preparatom leczniczym można spowolnić postęp choroby. Stosuje się m.in. leki modyfikujące przebieg choroby, glikokortykosteroidy i leki biologiczne. Ważne jest także wsparcie psychiczne, ćwiczenia i fizjoterapia. Objawy RZS można łagodzić również za pomocą diety i terapii miejscowej, polegającej na punkcji stawu [4].

Infekcyjne zapalenie stawów

Infekcyjne, czyli septyczne zapalenie stawu skokowego to ostry stan zapalny wywołany przez drobnoustroje, które przedostały się do wnętrza stawu – najczęściej bakterie, rzadziej wirusy, grzyby lub pasożyty. Zakażenie obejmuje błonę maziową, czyli wewnętrzną część torebki stawowej, i prowadzi do gwałtownego uszkodzenia struktur stawu. Najczęściej zapalenie dotyczy tylko jednego stawu. Do zakażenia stawu skokowego może przy ogólnoustrojowej infekcji toczącej się w innym narządzi lub bezpośrednio – w wyniku urazu, punkcji stawu lub operacji. Czasem drobnoustroje przedostają się do stawu z pobliskich tkanek, takich jak skóra czy kość. Na rozwój infekcji narażone są szczególnie osoby starsze, chorujące przewlekle (np. na cukrzycę lub choroby reumatyczne), po zabiegach ortopedycznych lub z obniżoną odpornością. [5]

Objawy zapalenia stawu skokowego o podłożu infekcyjnym

Choroba zwykle zaczyna się nagle, a typowe objawy obejmują silny ból w okolicy stawu skokowego, szybko narastający obrzęk, zaczerwienienie skóry i jej nadmierne ucieplenie. Ruchomość stawu jest znacznie ograniczona, a poruszanie się sprawia trudność. Jeśli pojawią się powyższe symptomy, zgłoś się do lekarza, aby uniknąć powikłań. [5]

Diagnostyka i metody leczenia chorego stawu

Rozpoznanie infekcyjnego zapalenia stawu polega na dokładnym wywiadzie lekarskim, badaniu fizykalnym oraz badaniach laboratoryjnych. Leczenie w warunkach szpitalnych należy rozpocząć jak najszybciej, najlepiej w ciągu kilku dni od wystąpienia objawów. Na początku stosuje się unieruchomienie stawu. Celem terapii jest zwalczenie przyczyny zakażenia – w przypadku bakterii stosuje się antybiotyki, przy zakażeniu grzybiczym – leki przeciwgrzybicze, a przy wirusowym – leki przeciwzapalne. Podawane są także preparaty przeciwbólowe, a w razie potrzeby wykonywane są nakłucia stawu, aby usunąć płyn. [5]

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) najczęściej dotyczy dużych stawów, takich jak kolanowy, łokciowy i skokowy. Zapalenie stawu skokowego w tym przypadku charakteryzuje się dolegliwościami bólowymi, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości stawu. Może się pojawić także przykurcz i sztywność stawów. Przyczyny zapalenia stawu skokowego w MIZS są złożone i nie do końca poznane, ale uważa się, że obejmują predyspozycje genetyczne, niekorzystne czynniki środowiskowe, takie jak stres i infekcje (np. wirus grypy A czy różyczkę) oraz zaburzenia w układzie immunologicznym, prowadzące do nadmiernej produkcji cytokin prozapalnych. [6]

Diagnostyka i leczenie stanu zapalnego w stawie skokowym

Diagnostyka MIZS jest procesem złożonym ze względu na niejednorodność objawów i brak specyficznych markerów. Wykorzystuje się w niej badania laboratoryjne (hematologiczne, biochemiczne, serologiczne) oraz badania obrazowe (radiologiczne, ultrasonograficzne, rezonans magnetyczny). Leczenie ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego i bólu, zapobieganie uszkodzeniom stawów i niepełnosprawności. Obejmuje stosowanie m.in. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, glikokortykosteroidów, leków modyfikujących przebieg choroby oraz leków biologicznych. [7]

Reaktywne zapalenie stawu skokowego

Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera) to choroba zapalna stawów, która pojawia się po infekcji przewodu pokarmowego lub narządów płciowych, wywołanej przez bakterie takie jak Salmonella, Yersinia, Shigella, Campylobacter oraz chlamydie. Typowe są objawy takie jak ból, obrzęk i sztywność stawów, zazwyczaj występujące w jednym lub kilku stawach kończyn dolnych. Mogą wystąpić także zmiany skórne (np. na stopach), pęcherzyki i nadżerki w okolicy narządów płciowych, a także zapalenie spojówek czy zmiany w paznokciach i jamie ustnej. [8]

Diagnostyka i leczenie zapalenia

Rozpoznanie reaktywnego zapalenia stawów ustala lekarz reumatolog na podstawie wywiadu medycznego, badania fizykalnego oraz wyników badań laboratoryjnych i obrazowych. Leczenie zależy od zaawansowania choroby. Na początkowym etapie stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy. W przypadku niepowodzenia – wprowadzane są leki modyfikujące przebieg choroby (np. metotreksat, sulfasalazyna) oraz leki biologiczne (np. infliksymab, etanercept). Leczenie objawowe obejmuje również stosowanie maści i kremów na zmiany skórne oraz leczenie zakażeń bakteryjnych antybiotykami. Elementem leczenia zapalenia jest także fizjoterapia. [8]

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia stawu skokowego:

Jak wygląda fizjoterapia w przypadku bólu w stawie skokowym?

W przypadku dysfunkcji stawu skokowego, takich jak sztywność, urazy więzadeł czy ból bocznej części stopy, fizjoterapia polega zwykle na terapii manualnej i tejpowaniu. Terapia manualna pomaga w przywróceniu pełnej ruchomości stawu, np. przez ślizg przednio-tylny w przypadku ograniczenia zgięcia grzbietowego lub tylno-przedni przy ograniczeniu zgięcia podeszwowego. Mobilizacja kości łódkowatej jest stosowana w przypadku opadania łuku stopy, a tejpowanie stabilizuje staw i wspiera proces rehabilitacji, np. przy urazie więzadła pobocznego stawu skokowego. Dzięki tym technikom możliwe jest złagodzenie bólu i poprawa funkcji stawu skokowego. [9]

Czy istnieją domowe sposoby na ból w stawie skokowym?

Tak, istnieją domowe sposoby na ból w stawie skokowym, które mogą pomóc w zmniejszeniu dolegliwości. Po pierwsze, ważne jest odciążenie stawu poprzez ograniczenie jego aktywności, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom. Stan zapalny i ból pomagają zmniejszyć okłady z lodu, stosowane 2–3 razy dziennie przez 15 minut. Możesz również sięgnąć po leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym do stosowania miejscowego lub doustnego. Możesz je stosować samodzielnie przez kilka dni, przestrzegając zaleceń dotyczących dawkowania. Jeśli ból nie ustępuje, skonsultuj się z ortopedą lub lekarzem POZ. [3]

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, s. 172-174
2. Barbara Kościelniak-Merak, Przemysław Tomasik, Wskaźniki stanu zapalnego, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/badania-laboratoryjne/218108,wskazniki-stanu-zapalnego [Dostęp online: 11.04.2025]
3. Zofia Guła, Mariusz Korkosz, Ból stawów: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/64576,bol-stawow [Dostęp online: 11.04.2025]
4. Zofia Guła, Mariusz Korkosz, Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63732,reumatoidalne-zapalenie-stawow [Dostęp online: 11.04.2025]
5. Wiercińska M., Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140769,infekcyjne-septyczne-zapalenie-stawow [Dostęp online: 11.04.2025]
6. Redakcja Naukowa: prof. dr hab. n. med. Opokoa-Winiarska V., prof. dr hab. n. med. Smolewska E., Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, Broszura dla rodzin i pacjentów, Wydanie I, Medical Communications Sp. z o.o., ISBN 978-83-934355-4-8
7. Dąbkowska, K., Wojdas, M., & Winsz-Szczotka, K. (2019). Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów–postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne. Farm Pol, 75(1), 34-43.
8. Wiercińska M., Reaktywne zapalenie stawów (zespół Reitera), Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/142790,reaktywne-zapalenie-stawow-zespol-reitera [Dostęp online: 11.04.2025]
9. Umasankar Mohanty, Techniki terapii manualnej i tapowania przy najczęstszych dysfunkcjach stawu skokowego i stopy, Poradnik Fizjoterapeuty: https://poradnikfizjoterapeuty.pl/ortopedia/114-techniki-terapii-manualnej-i-tapowania-przy-najczestszych-dysfunkcjach-stawu-skokowego-i-stopy [Dostęp online: 11.04.2025]